kültür-sanat

Rektörümüz Prof. Dr. Süleyman Kızıltoprak, Sofça Köyü’nde düzenlenen Pir Ahmet Efendi Anma ve Kültür Festivali’ne katıldı.

Prof. Dr. Süleyman Kızıltoprak, Pir Ahmet Efendi Anma ve Kültür Festivali'ne katıldı.

Kütahya il merkezine bağlı Sofça köyündeki Pir Ahmet Efendi Türbesi’nin bulunduğu alanda Kütahya Valiliği, Kütahya Belediyesi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi ve Kütahya İl Özel İdaresi ile kamu kurum ve kuruluşlarının katkılarıyla yoğun bir katılımla gerçekleştirilen etkinlikte bir konuşma yapan Rektörümüz Prof. Dr. Süleyman Kızıltoprak, şunları söyledi:

Toplumsal hafızanın mekânı olarak kabul edebileceğimiz yapılardan biri Pir Ahmet Dede Türbesi'dir. Ortak bir değerimiz olan Pir Ahmet Dede ve erenler sayesinde Türk dünyası bin yıldır diğer güçlü kültürler arasında kendi harsını ve medeniyetini korumayı başarabilmiştir. Anadolu abdallarından kabul edebileceğimiz düşünce insanları sadece imar ve iskân faaliyetlerinde bulunmamışlar ayrıca gönül fethini, gönlü imar etmeyi de başarmışlardır.

Anadolu insanının gönlünde bu zatlar tarihi şahsiyetlerinin yanında menkıbevi hayatlarıyla da yer bulmuşlardır. Pir Ahmet Dede de tarihi şahsiyeti yanında daha çok menkıbevi hayatıyla toplumsal hafızada kendisine yer bulmuştur.

Pir Ahmet Efendi, 17. yy. mutasavvıflarından Sunullah Gaybi’nin büyük dedesidir. Aile olarak halvetiliğe mensup bir ailedir. Halvetilik ve Safavi tarikatları silsile itibarıyla İbrahim Zahid Gilani’de birleşerek Hz. Ali’ye dayanmaktadır. Bu sebeple aynı kökten gelen iki hareket farklı misyonları üstlenseler de hedef kitleleri ve fikri yapıları ehli beytten beslenmektedir. Özellikle Osmanlı Devleti halvetiliği Safevi Devleti’nin Anadolu’daki Kızılbaş Türkmenler üzerindeki nüfuzunu kırmak için özel önem vermiştir.

İstanbul’da hem Karamanlı Cem seyyahtan hem de Koca Mustafa Paşa Şeyhi Sünbül Sinan’dan hilafet almıştır. Kütahya’nın Kalburcu köyüne yerleştiği için “Kalburcu Şeyhi” olarak tanınmıştır. Lemazatı Hulviyye ez Lemazatı Ulviye adlı halveti şeyhlerin biyografileri adlı eserde onun Kütahya’nın Okçu köyüne gönderildiğinden bahsedilmektedir.

Pir ünvanına sahip olması dönemin önemli kişilerinin onun sohbetlerinde yer alması nedeniyle verildiği düşünülmektedir. II. Selim’in dua ve himmetlerini almak için zaviyesine bir mescit inşa ettiği rivayet edilmektedir. Evliya Çelebi eserinde Pir Ahmet Efendi’nin türbesini ziyaret etmiştir. Türbesi 1949 yılında Porsuk Barajı’nın yapımı nedeniyle sular altında kalmaması için şimdiki yerine taşınmıştır.

Pir Ahmet Efendi hakkında anlatılan efsaneler ise şöyledir: Pir Ahmed Efendi’nin yaşadığı dönemde Porsuk, çay halinde akar. Osmanlı askerleri sefer esnasında Dede’nin mekânında konaklar. Burada pişirilen bir çömlek pilav tüm askere yeter. Yine Pîr Ahmed Efendi’nin kalburla su taşıdığı rivayet edilir.

Tarlada ekin biçerken savaşa katılan velilerden biri de Pir Ahmet Efendi’dir. Osmanlı döneminde askerler ondan dua istediklerini ifade edince, o da sıkıntıya düştüklerinde, 'Ya Allah, Ya Muhammed, Ya Ali, Yetiş Ya Pîr Ahmed diye meded dilediğinizde ben gelirim' der. Savaş esnasında komutan zorda kalır. Dedenin söyledikleri aklında olan komutan onun tarif ettiği şekilde dua eder. Bu arada bir toz bulutu kalkar, içinden bir tahta parçası komutanın önüne düşer. Seferden sonra komutanın önüne düşen tahta parçası yanlarında olduğu hâlde geri dönen askerler, Pîr Ahmed Efendi’nin yanına ulaştıklarında ona kendisini yardıma çağırdıklarını fakat kendisinin yardım etmediğini söylerler.

Onlara yardım ettiğini ifade eden Pîr, askerden yanındaki tahta parçasını ister. Yanında bulunan yabanın eksik bölümüne parçayı yerleştirir. Tayy-i mekân ile savaşlara katılarak Türk askeri zor duruma düştüğü zaman onlara yardımcı olan ve savaştan zaferle çıkılmasında etkili olan velilerin efsaneleri geçmişten günümüze inanç değerini korumaktadır. Türk kültüründe önemli bir yeri olan gaza ve şehadet anlayışı ise bu efsanelerdeki inanç unsurunun devamının sağlanmasında etkili olmaktadır.

Tarlaya ektiği buğday ve çavdarlar, normal tohumdan olmasına rağmen, çok güzel ve benzersiz olurdu. Bu sebeple Ahmed Dede’ye halk arasında Çavdar Şeyhî de derlerdi. Tarlalardan elde ettiği buğdayı bir ambara koyarlar, kapısını kapatırlardı. Buğdayı ambarın altındaki oluktan alırlardı. Ambarın tamamen boşaldığı hiç görülmezdi.

Tarihi şahsiyeti bilinen fakat bugün unutulan daha çok menkıbevi hayatıyla toplumsal hafızda kendisine yer bulun Pir Ahmet Dede, bir olmayı, iri olmayı, diri olmayı bize mesaj olarak vermekte. Anadolu’nun fethinde rol alan bu şahsiyetleri kurdukları zaviyelerle toplumun hizmetinde bulunmuşlardır. Onlar, insanı merkeze alan faaliyetler sergilemişlerdir. Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında rol almış şehit ve kahramanlarımıza Allah’tan rahmet dileriz.

Konuşmaların ardından törende Kalburcu Şeyhi Pir Ahmet Dede Kültür Derneği tarafından Rektörümüze hediye takdim edildi.