güncel

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Aizanoi Antik Kenti’nde Kütahya Dumlupınar Üniversitesinin yürüttüğü kazı çalışmalarıyla Kütahya ve Anadolu tarihini gün yüzüne çıkıyor.

Aizanoi Antik Kenti’ndeki kazılarda kent tarihini aydınlatan buluntular çıkarılmaya devam ediliyor.

Kütahya’nın Çavdarhisar ilçesinde bulunan ve kazı çalışmalarının Kütahya Dumlupınar Üniversitesi ile Kütahya Müze Müdürlüğü tarafından yürütüldüğü bölgede şimdiye kadar Zeus Tapınağının kutsal alanının anıtsal giriş kapısının temel kalıntıları ve yapıya ait mermer bloklar ile agoranın güney ve batı kanadındaki sütunlu galeriler, dükkânlar gün yüzüne çıkarıldı. Ayrıca Kocaçay (Penkalas) alanında devam eden çalışmaların sonucunda heykeller ve heykel başları da bulundu. Bölgede devam eden çalışmalar sonucunda pek çok önemli tarihi eserin ortaya çıkarılması bekleniyor.

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütünün (UNESCO) Dünya Mirası Geçici Listesinde yer alan Aizanoi, Anadolu’da en iyi korunmuş Zeus Tapınağını da barındırıyor. Yapılan kazılarla Aizanoi’un bölgedeki en önemli kentlerin başında geldiğine ve bölgedeki önde gelen ticari merkezlerden biri olduğuna dair önemli kanıtlara ulaşılıyor. Ağustos ayında Agoradaki kazılarda bulunan Hygieia heykeli de kentin tarihine ve geçmişte bu bölgede yaşayan insanların sosyal yaşamına ilişkin ipuçları vermişti.

KENT YAŞAMINA İLİŞKİN İPUÇLARI DA ORTAYA ÇIKIYOR

Kazı çalışmalarının yürütücülüğünü üstlenen Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanımız Prof. Dr. Gökhan Coşkun, Mayıs ayından bu yana devam eden çalışmalar sayesinde Aizanoi’un her geçen gün önemini artırdığına işaret ederek şunları söyledi:

Aizanoi’da öncelikle Agora alanında çalışmalara başladık. Sütunlu galerilerin akslarını ve bazı dükkânların kalıntılarını ortaya çıkarmaya başladık. Agoranın güney ve batı kanadındaki sütunlu galeriler ve bunların hemen ardındaki dükkânları ortaya çıkarmak için çalışmalarımız sürmekte. Bu kapsamda sağlık ve hijyen tanrıçası olan Hygieia’ya ait heykelin gün yüzüne çıkarılması, Roma döneminde kentte sağlık kültüne ilişkin çeşitli yapılaşmaların olabileceğini düşündürüyor. Hygieia sağlık tanrısı Asklepios’un kızı. Yani kendisi sağlık ve hijyen tanrıçası. Mermerden yapılmış bu Hygieia heykelinin başı kırık ve korunmamış durumda. Heykelin başı maalesef günümüze ulaşamamış ancak mevcut haliyle yaklaşık bir insan boyunda olduğunu görebiliyoruz.

BÖLGEDE ÇOK SAYIDA HEYKEL BULUNACAĞI DÜŞÜNÜLÜYOR

Kazı alanı içinde kalan Kocaçay’da (Penkalas) Ekim ayı sonunda bulunan heykel başları, üniversitemizin kazı ekibinde büyük bir heyecan yarattı. Kocaçay üzerinde onarılmak üzere kazısı yapılan antik köprüye ait mermer parçalarının ortaya çıkarılması sırasında bulunan Afrodite ile Dionysos heykellerinin başları, çalışmalar için bir ilk anlamına geliyor.

Kocaçay üzerinde biri ahşap olmak üzere beş farklı köprünün var olduğunun bilindiğini kaydeden Prof. Dr. Gökhan Coşkun şöyle devam etti:

Bu köprülerden biri restore edilmiş durumda. Bir tanesinin bu sezon içerisinde restorasyonu devam ediyor. Bir tanesinin de kazısına başladık. Dere yatağındaki bu kazıda alüvyonların altından köprünün bloklarını çıkarıyoruz. Bu kazı sırasında bizim için sürpriz olan birtakım bulgularla karşılaştık. Bunlardan ikisi büyük boyutlu mermer heykellere ait başlardı. Aşk ve güzellik tanrıçası Afrodite ile şarap tanrısı Dionysos’un heykellerinin başlarını bu kazılarda ortaya çıkardık. Afrodite heykelinin başı 50, Dionysos’unki ise 45 santimetre yüksekliğinde.

Daha önceki çalışmalarımızda heykellerin gövdelerini tespit ederken hiç baş bulamıyorduk. Bu bağlamda karşılaştığımız mermer başlar bizi oldukça sevindirdi. Bu eserlerin kondisyonları oldukça iyi durumda. Gerek Afrodite gerek Dionysos Antik Yunan tanrıları. Bu tanrıların isim değiştirerek Roma döneminde de varlığını sürdürdüğünü biliyoruz. Keşiflerimiz Aizanoi’da ya da yakın çevresinde önemli bir heykel atölyesinin olduğunu bize düşündürüyor. İleriki yıllarda yapacağımız çalışmalar sonucunda bu bölgede bir heykel ekolünün olup olmadığını net biçimde anlayacağız.

AGORA DÜKKÂNLARININ İŞLEVLERİ DE BELİRLENDİ

Bölgede devam eden kazılardan gelen son haberler Aizanoi’daki yaşama ilişkin yeni ipuçlarını ortaya çıkardı. Agorada yapılan kazılarda toplam dört dükkân ortaya çıkarıldı ve bunlardan birinin kemik işleme atölyesi ve satış dükkanı olarak kullanıldığı tespit edildi. Bu dükkanın kazısı esnasında çok sayıda yarı işlenmiş kemik parçalarının yanı sıra kemik saç iğneleri ve kaşıklar ortaya çıkarılarak kayıt altına alındı. Büyük olasılıkla dükkanlarda hem imalat hem de satış yapılıyor olmalı.

Bir diğer dükkanın içerisinden ise çok sayıda pişmiş topraktan yapılmış kandil açığa çıkarıldı. Bu dükkanın kandil ve kandil yağı satan bir dükkan olduğu düşünülüyor.

Ortaya çıkarılan bu dükkânda çok sayıda kandile ulaştıklarını kaydeden Prof. Dr. Coşkun, “Bir dükkânın kazısında 40’tan fazlası sağlam vaziyette ve çok sayıda da kırık parça olmak üzere bolca bulduk. Pişmiş topraklardan yapılmış bu kandillerin bazılarının kullanılmış olduğunu gördük. Bu durumda bu dükkânda kandil yağı da satılıyor olabilir. Genel olarak Agora kazılarında çok sayıda dükkân bulunur ama bunların işlevleri kolayca belirlenemez. Aradan geçen dönem dükkânın hangi amaçla kullanıldığını gösteren verileri ortadan kaldırabiliyor. Bu nedenle Aizanoi Agorasındaki bu dükkânların ne işlevle kullanıldığını belirleyip ortaya koymak bizim açımızdan oldukça önemli” dedi.

Kazı çalışmalarını bu yılın Mayıs ayında üniversitemizin devraldığı Aizanoi kentinin geçmişinin beş bin yıl önceye dayandığı biliniyor. Zeus Tapınağı'nın yanı sıra 15 bin kişi kapasiteli antik tiyatro, 13 bin 500 kişilik stadyum, biri mozaikli olmak üzere iki hamam, macellum, sütunlu cadde, ikisi ayakta kalmış 5 köprü, agora, hamam kompleksine bağlı spor faaliyetlerinin yapıldığı palaestra, Meter Steunene kutsal alanı, nekropoller, antik bir su bendi, su yolları ve kente girişi sağlayan anıtsal kapı yapılarının bulunduğu Aizanoi'daki çalışmalarda 100 işçi ve 25 teknik personel görev yapıyor. Elde edilecek buluntuların hem Aizanoi Antik Kenti hem de Kütahya tarihi için önemli bilgiler sunacağı düşünülüyor.