güncel

Üniversitemiz Zoonozlar Uygulama ve Arastirma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Anil Iça, Kurban Bayrami Öncesi Uyarilarda Bulundu

Zoonozlar Uygulama ve Arastirma Merkezi Müdürümüz Prof. Dr. Anil Iça Kurban Bayraminin yaklasmasi nedeniyle Kist Hidatik hastaligi ve yayilmasi konusunda uyarilarda bulundu.

Prof. Dr. Anil Iça su açiklamalarda bulundu: “Halk arasinda kist hastaligi olarak bilinen Kist Hidatik hastaliginin etkeni, Echinococcus granulosus adi verilen bir parazittir. Kist hidatik, olgun formlari etçil hayvanlarin ince bagirsaginda yasayan Echinococcus granulosus’un larval formlarinin memeli hayvanlar ve insanlarin baslica karaciger ve akciger gibi içi organlarinda yerlesmesi sonucu olusan kronik seyirli, zoonotik bir hastaliktir. Bu parazitin esas kaynagi köpek, kurt, tilki gibi et yiyen hayvanlardir. Özellikle ülkemizde bu konuda köpekler aktif rol oynamaktadir. Parazit köpeklerin ince bagirsaklarinda yasar ve parazit çogalmak için yumurta üretir. Köpegin diskisiyla etrafa saçilan bu yumurtalar özellikle koyun, sigir ve insanin da aralarinda bulundugu memeliler tarafindan sindirim yolu ile alinir. Burada yumurtadan çikan parazit larvalari kan ve lenf yolu ile basta karaciger ve akciger olmak üzere beyin, böbrek, kemik, kalp gibi diger bütün organlarda yerlesebilirler. Yerlestigi yerde larva bir kese (torba) haline geçer ve çok yavas büyür. Bu larva az çok toparlak ve içi saydam bir siviyla dolu kese seklindedir ve içinde çok sayida parazite ait gelisim formlari vardir.  Sigir, koyun, keçi gibi hayvanlarin su kesesi seklindeki kistleri tasiyan organ ve etleri çig olarak, köpek gibi konak hayvanlar tarafindan yenildiginde kese köpegin bagirsaginda parçalanir ve bagirsak mukozasina yapisan kurtçuk 7 haftada eriskin hale gelir ve tekrar yumurta üretmeye baslar.

Özellikle Kurban Bayramlarinda yapilan kontrolsüz kesimler sirasinda koyun, keçi ve sigir gibi hayvanlarin özellikle karaciger ve akcigerlerinde su kesesi seklinde gördügümüz ve görüntüleri sebebiyle tüketmedigimiz bu organlari çig olarak köpeklere vererek farkinda olmadan bu parazitin artisina ve yayilmasina katki saglamaktayiz. Sigir, koyun, keçi gibi hayvanlarla köpek gibi etçil hayvanlar arasinda dolasan bu parazite ve paraziter hastaliga insanlar nasil dahil oluyor sorusunun cevabini kendi yemedigimiz kistli cigerleri çig olarak verdigimiz köpeklerde aramaliyiz.

Hastalik tipki sigir, koyun ve keçilere bulastigi gibi köpek diskisi ile atilan yumurtalar ile insanlara bulasmaktadir. Köpek diskisi ile atilan yumurtalar çok dayaniklidir, toprakta ve sogukta bir yil kadar canli kalabilirler. Diskiyla atilan yumurtalar hayvanlarin ayaklari, arazi egimi, rüzgâr ve yagmur etkisi ile yayilirlar. Insanlara bulasma enfekte köpegin diskisindaki yumurtalar ile kirlenmis yiyecekler (özellikle pisirilmeden yenen roka, nane, maydanoz gibi yesilliklerle, iyice yikanmamis sebze ve meyveler) ve içme sulari ile enfekte köpegin tüylerine bulasmis gözle görülemeyecek kadar küçük yumurtalarin köpegin sevilmesi esnasinda ele yapismasi sonucu agiz yoluyla alinmasi ile ya da köpek diskisi ile enfekte olmus toprakla temas sonucunda meydana gelir. Bahsettigimiz çesitli yollarla alinan bu yumurtalar, bagirsaklarda açilarak barsak duvarini geçer, kan ve lenf yoluyla öncelik sirasiyla karaciger, akciger ve diger organlara yerleserek kist formunda yasamlarini sürdürürler. Hastaligin baslarinda kistin küçük oldugu dönemlerde uzun yillar boyunca belirtisiz seyredebilir. Fakat kist büyüdükçe, bulundugu bölgeye ve olusturdugu basiya göre belirtiler ortaya çikar.  Kistler en sik karaciger ve akcigerlerde görülürler. Nadiren dalak, karin zari (periton), böbrek, kemik, göz yuvasi, beyin, kalp ve yumurtaliklara da yerlesebilir. Karaciger yerlesiminde karnin sag üst kisminda agri, bulanti, kusma ve bazen kasinti, sarilik gibi belirti görülür. Akciger tutulumunda solunum sikintisi, öksürük, agizdan kan gelmesi ve gögüs agrisi olabilir.”

Korunma ve Kontrol Için Yapilmasi Gerekenler!

Prof. Dr. Anil Iça korunma ve hastalik kontrolü için yapilmasi gerekenler için sunlari ifade etti: “Kist Hidatik hastaligi ile mücadelede en önemli nokta parazitin yasam döngüsünün kirilmasidir. Bu da ancak E.granulosus’un baslica son konagi olan ve insanlarla çok sik bir arada bulunan köpeklerin kontrol altina alinmasi ile mümkündür. Bu amaçla, öncelikle köpek sayisinin kontrol altinda tutulmasi gereklidir. Buna yönelik olarak; bütün köpeklerin ve sahip degisikliklerinin kayitli hale getirilmesi, kayit altina alinan köpeklerin kimlik kaydini ve asi durumunu gösteren tasmalarin kullanilmasinin zorunlu hale getirilmesi, disi sokak köpeklerinin belediyeler tarafindan kisirlastirilmasi, basibos köpeklerin belediyelerce toplanarak barinaklarda tutulmasi gibi tedbirler alinmalidir.

Diger önemli bir konuda köpeklerin parazitle enfekte olmalarinin önlenmesidir. Burada vatandaslar olarak bizlere de bazi görevler düsmektedir. Bu amaçla; arakonak olan kasaplik hayvanlarin kesiminin yalnizca mezbahalarda yapilmasi, hayvan kesim yerlerinin kesinlikle veteriner hekimlerin kontrolünde olmasi gereklidir.

“Kesim Sonrasi Kistli Organlarin Imhasi Önemli”

Mezbahalarda kesim sonrasi ve özellikle Kurban Bayramlarinda kestigimiz kurbanlarimizin kistli organlarinin yakma firinlarinda imha edilmesi, bunun mümkün olmadigi durumlarda köpek ve diger etçil hayvanlarin ulasamayacagi 4-5 metre derinlikteki çukurlara gömülmesi, mezbahalarin mümkün oldugunca yerlesim yerlerine uzakta kurulmasi ve çevresinin köpeklerin ve diger etçil hayvanlarin giremeyecegi sekilde duvar ya da tel örgü ile çevrilmesi, ölen sigir, koyun ve keçi gibi hayvanlarimizin cesetlerinin uygun sekilde imhasi, evde ve bahçemizde besledigimiz köpeklerin beslenmesinde mümkün oldugunca çig et veya sakatattan kaçinilmasi, eger verilecekse pisirildikten sonra yedirilmesi gibi hususlara dikkat edilmelidir.

Eriskin parazite yönelik girisimlerde köpeklerin enfekte olup olmadigina bakilmaksizin parazite karsi ilaçlamalarinin yapilmasi da parazitin yasam döngüsünün kirilmasi açisindan önemlidir. Hastaligin yayilmasi ve parazitin çogalmasina yönelik yukarida bahsettigimiz tedbirlerin yani sira insanlara bulasmasina yönelik korunma tedbirleri de büyük önem arz etmektedir. Köpeklerin paraziti bulastirmasinin önlenmesi için, köpeklerin sebze bahçeleri, çocuk oyun bahçeleri ve parklarda diskilamalarinin önlenmesi, özellikle çocuk parklarinda kum havuzlari yerine zeminde plastik kaplamalarin tercih edilmesi gereklidir. Ellerin sabun ve bol su ile yikanmasi ve temel hijyenik tedbirlerin alinmasi hastaliktan korunmada büyük ölçüde basari saglamaktadir.

Tüm bahsettigimiz korunma ve kontrol çabalarinin basariya ulasmasindaki en temel sart hastaliga karsi insanlarimizin egitilmesi ve bilinçlendirilmesidir. Bu amaçla hastalik konusunda yazili ve görsel basinda bilgilendirme faaliyetleri yapilmalidir. Özellikle Kurban Bayraminin yaklastigi su günlerde bilgilendirme faaliyetlerinin arttirilmasi gereklidir. Alinacak basit tedbirlerle bu hastaliktan korunmak ve yayilmasini engellemek mümkün olacaktir.”